Bài tập 4. Đọc lại văn bản Ra-ma buộc tội trong SGK Ngữ văn 10, tập một (tr. 121 – 123), đoạn từ“Gia-na-ki (Janaki) khiêm nhường” đến “đâu có chịu đựng được lâu” và trả lời các câu hỏi:
1. Ra-ma đã buộc tội Gia-na-ki bằng những lí lẽ nào? Lời buộc tội của Ra-ma liệu có mâu thuẫn với hành động xả thân để giải cứu Gia-na-ki trước đó của chàng hay không? Vì sao?
2. Tìm những chi tiết miêu tả tâm trạng của Ra-ma. Những chi tiết đó liệu có mâu thuẫn với lời buộc tội của chàng hay không? Vì sao?
3. Tình huống được miêu tả trong phần đầu của văn bản là gì? Tình huống đó có vai trò như thế nào trong việc bộc lộ phẩm chất của các nhân vật ?
Bài Làm:
1. Lí lẽ: Vì Gia-na-ki bị Ra-va-na bắt cóc, sống trong nhà kẻ khác và bị quẫy nhiễu nên Ra-ma nảy sinh nghi ngờ Gia-na-ki không chung thủy.
Lời buộc tội của Ra-ma xuất phát từ nỗi nghi ngờ, lòng ghen tuông sôi sục, từ ý thức về danh dự bị xúc phạm và có mâu thuẫn với hành động xả thân để giải cứu Gia-na-ki trước đó của chàng, bởi lẽ, Ra-ma cứu Gia-na-ki xuất phát từ tình yêu của nam nhân dành cho nữ nhân, hơn nữa, người bị bắt cóc lại chính là vợ của mình. Tuy ghen tuông nhưng Ra-ma vẫn sẵn sàng xả thân cứu Gia-na-ki bình an trở về.
2. Chi tiết: Thấy người đẹp khuôn mặt bông sen với những cuộn tóc lượn sóng đứng trước mặt minh, lòng Ra-ma đau như dao cắt.
Chi tiết này có mâu thuẫn với lời lẽ lạnh lùng, nghiệt ngã bề ngoài của chàng. Vì Ra-ma thực sự thương xót người phụ nữ của mình. Điều đó chứng tỏ rằng, anh thực sự rất yêu Gia-na-ki, tuy nhiên, khi đứng trước sự lựa chọn giữa tình cảm cá nhân với ý thức cộng đồng lúc bấy giờ mà lời nói lẫn suy nghĩ của anh mâu thuẫn nhau. Xung đột giữa tâm trạng và lời nói, hành động của Ra-ma chính là xung đột giữa tình yêu và danh dự, giữa tình cảm cá nhân và ý thức cộng đồng trong các nhân vật sử thi.
3. Tình huống: Cuộc gặp gỡ giữa chàng Ra-ma và nàng Gia-na-ki sau nhiều năm xa cách, sau khi Ra-Ma cứu được vợ mình thoát khỏi quỷ vương Ra-va-na.
Tình huống này là tính huống kịch tính, giàu cảm xúc. Đứng trước lựa chọn giữa hạnh phúc cá nhân và danh dự, Ra-ma buộc lòng phải bảo vệ danh dự của đấng tối cao mà đưa ra những lời buộc tôi đau đến tâm can dành cho nàng Gia-na-ki. Cách hành xử, lựa chọn của các nhân vật trong tình huống này giúp bộc lộ rõ phẩm chất thuỷ chung và coi trọng danh dự của cả hai nhân vật.